Hoe je de openbare ruimte ontwerpt voor ontmoeting  

Maak jij weleens een praatje met je buurtgenoten? Tot voor kort zag ik mijn buren weinig. Ik stapte de voordeur uit, de auto in en als ik thuis kwam, ging ik meteen naar binnen. Net als bij veel Nederlanders speelde mijn leven zich vooral af in de auto en achter de voordeur. Maar daar kwam laatst verandering in. Door ondergrondse afvalcontainers notabene. Ineens ondervond ik aan den lijve het positieve effect van het ‘gedwongen’ loopje door de buurt. Het stimuleerde ontmoeting. En laat dat nou precies hetgeen zijn wat ik als conceptontwikkelaar in projecten probeer te verwezenlijken.

Openbare ruimte

Als conceptontwikkelaar geef ik vorm aan de publieke ruimte. Lange tijd was de openbare ruimte de plek waar bewoners hun auto kwijt kunnen. Een plek voor water, groen en voor wegen om de woningen goed te ontsluiten. De laatste jaren veranderde dat. Het werd een plek voor ontmoeting. Niet zonder reden, want het ontmoeten van je buurtgenoten draagt bij aan het welzijn van bewoners en de veiligheid in de buurt.

Positieve effect

Tot voor kort was dat idee voor mij slechts een concept, iets wat ik toepaste in mijn werk. Tot wij afvalcontainers kregen in de buurt. Eerlijk gezegd had ik helemaal niet zo’n behoefte aan meer contact met mijn buren, zoals zoveel Nederlanders. We leven immers in een tijd en cultuur waarin je je vooral bezig houdt met jezelf en je eigen gezin. Pas toen ik een paar keer in de week voor het huisvuil naar de container moest lopen, kwam ik mijn buurtgenoten vaker tegen. We maakten een praatje en wisselden gedachtes uit over de meest uiteenlopende zaken.

Ineens voelde ik me onderdeel van de buurt. De buurt werd een onderdeel van mijn sociale leven. Na de gesprekken volgden de bbq’s en het helpen van elkaar. Gek genoeg bevorderde dat ook weer het gevoel van veiligheid. Er is immers meer controle in de wijk als je weet wie je buren zijn en voor wie je het doet.

Ontmoeting in de openbare ruimte

Dat zien we ook terug in onze projecten. Nu benutten we de openbare ruimte zo dat we nadenken over de verkeersstromen van wandelend en fietsend publiek. De plekken waar de routes kruisen en bewoners elkaar spontaan tegenkomen, geven we extra ruimte en ‘aankleding’.

Eén van de projecten waar we dit deden is Elzenhagen Noord in Amsterdam. Daar creëerden we een centraal gelegen autovrije wandelroute (ook wel kindlint genoemd) die rechtstreeks naar het schoolplein van de basisschool leidt. ’s Ochtends zie je een lange stoet ouders met kinderen die samen naar school wandelen en fietsen. Kletsend, spelend en genietend.

Een andere manier om ontmoeting te stimuleren in de openbare ruimte is het verbreden van de stoep. De ‘gewone’ stoep heeft een standaard breedte en is vooral gericht om het leidingwerk onder te leggen en om elkaar te kunnen passeren. Maar is niet ingericht voor een praatje met je buren of spelende kinderen, om de doodsimpele reden dat je elkaar dan in de weg staat. Brede stoepen lossen dat probleem op.

Een voorbeeld daarvan is de Delfse stoep. Een verbreding en verlengstuk van de stoep in de vorm van een verharde voortuin. In dit schemergebied tussen voortuin en stoep kunnen bewoners een bankje neerzetten en is ruimte om een praatje te maken met je buren. Zo kreeg Heeren van Maerlant in Brielle een Brielse stoep, Koningshof in Gouda een Goudse stoep en Tevreewijk een Leidse stoep. Een simpele ingreep, die veel meerwaarde kan creëren.

Het nieuwe parkeren

Ook kijken we nu anders tegen parkeren aan. In Harmonie in Capelle aan de IJssel ontwikkelen we een woonbuurt waar de parkeervoorziening aan de randen zijn opgelost en uit het zicht onttrokken zijn. Het resultaat? Er is veel meer ruimte over voor groen dus voor een park met wandelpaden. De bewoners lopen een klein stukje in het park van of naar de auto. Niet ver, maar net genoeg om je buurman spontaan te ontmoeten. Langs de parkachtige omgeving staan verandawoningen, waar bewoners heerlijk in de avondzon kunnen relaxen met uitzicht op het gemeenschappelijke groen en wederom met de mogelijkheid om elkaar in gesprek te komen.

Naast de openbare ruimte ontwerpen we ook de collectieve en private ruimte zodanig dat we ontmoeting stimuleren. Op die plekken kunnen we nog meer invloed daarop uitoefenen. Je leest daar meer over in komende blogs. Wat betreft de openbare ruimte is dat juist in deze tijd dé plek waar we elkaar veilig kunnen ontmoeten, wat voor sommigen mensen zelfs kan helpen tegen de eenzaamheid. Het belang van sociale interactie voor ons welzijn werd het afgelopen jaar alleen maar duidelijker. Door de openbare ruimte bewust hierop aan te passen, kan ik als conceptontwikkelaars een bijdrage leveren aan welzijn. Hoe tof is dat.