Subsidies ’key’ voor realisatie ontmoetingsruimten
Dit interview is afgenomen voor Volkshuisvesting Nederland van het Ministerie van BZK
Een gezonde woon- en leefgemeenschap, dat is het uitgangspunt van nieuwbouwproject Casa Vita in Pijnacker. Met een charmante binnentuin, toegankelijke looproutes en verschillende ontmoetingsruimten vinden jong en oud hier een woonplek. Voor de realisatie van de ontmoetingsruimten werd gebruik gemaakt van twee subsidies: Woonvormen senioren van Provincie Zuid-Holland en de Stimuleringsregeling ontmoetingsruimten in ouderenhuisvesting (SOO) van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK). Tineke Groenewegen, marketingmanager bij Blauwhoed, en Nicolien de Heer, senior adviseur wonen bij Provincie Zuid-Holland, vertellen er meer over.
Casa Vita staat straks langs de Meidoornlaan in Pijnacker-Noord, in een parkachtige omgeving met veel groen en bloemrijke beplanting. “De omgeving doet denken aan een charmant dorp”, vertelt Tineke Groenewegen. “Zo zijn er verschillende wandelpaden langs het complex en is het voorzien van een gemeenschappelijke binnentuin. Bovendien heeft Casa Vita zowel binnen als buiten ontmoetingsruimten. Hierdoor wordt het dorpse karakter nog meer versterkt: senioren die groenten kweken in de kas of een potje schaken in de gezamenlijke huiskamer. De 99 appartementen zijn vooral bedoeld voor senioren en starters op de woningmarkt. Het gaat om 65 koop-, 31 sociale huur- en drie middenhuurwoningen.”
Co-creatiesessies met de doelgroep
Bij de totstandkoming van Casa Vita maakte Blauwhoed gebruik van data, trends en ontwikkelingen. Tineke vertelt: “We zien dat de vergrijzing toeneemt. De mindset van senioren is ook anders dan vroeger: ze willen zelf beslissen over hun woontoekomst. Waar wil ik wonen en hoe komt dat eruit te zien? Het is een generatie met veel woonervaring en daar zijn nieuwe concepten en projecten als Casa Vita voor nodig. Hoe maken we mooie, verleidelijke woonconcepten voor deze groep? Hoe zorgen we dat we deze mensen aantrekken?" Bij het realiseren van de plannen voor Casa Vita werden senioren dan ook uitgebreid betrokken. “Samen met de ontwerpers organiseerden wij informatieavonden met co-creatiesessies”, aldus Tineke. "Deze sessies gingen niet alleen over de ontmoetingsruimten, maar ook over het wonen in een duurzaam houten wooncomplex, de inrichting van de buitenruimte en deelmobiliteit. Zo lieten we geïnteresseerden zien wat houtbouw inhoudt. Daarnaast stelden wij de vraag: hoe willen jullie gezamenlijk wonen in een gezonde, groene leefomgeving? Op basis van de antwoorden konden we de plannen verder uitwerken.”
Alle neuzen dezelfde kant op
Casa Vita is het resultaat van een gezamenlijke inspanning tussen verschillende partijen: KOW (architectenbureau), Urban Synergie (ontwerpbureau voor stedenbouw en landschap), Giesbers Ontwikkelen en Bouwen (bouw- en aannemer) Stichting Welzijn & Ondersteuning Pijnacker-Nootdorp (SWOP), een lokale welzijnsorganisatie. “Voor de ontmoetingsruimten werken we samen met SWOP. Deze organisatie heeft het doel het welzijn van inwoners van de gemeente Pijnacker-Nootdorp te bevorderen, waardoor participatie in het maatschappelijk verkeer mogelijk blijft of weer mogelijk wordt. SWOP exploiteert de ruimte voor twee dagdelen in de week[OS1] ”, vervolgt Tineke. “Er zijn meerdere ontmoetingsruimten: een huiskamer bij de koopwoningen en een gemeenschappelijke binnentuin met daarin een kas . De bewoners bepalen met elkaar hoe ze de huiskamer en de kas gaan gebruiken. De huiskamer komt in eigendom en beheer van de Vereniging van Eigenaren van het koopblok. SWOP is betrokken om deze ruimte ook voor de buurt open te kunnen stellen en tevens de bewoners te ondersteunen bij de exploitatie van deze ontmoetingsruimte: Wat gaan we er organiseren en organiseren we dat met elkaar? Daar hebben we budget voor gereserveerd uit de provinciale subsidieregeling.”
Tineke geeft aan dat de subsidies een samenbindende rol hebben gehad en een belangrijke rol hebben gespeeld in het realiseren van de plannen. “De subsidie van de Rijksoverheid als bijdrage in de bouwkosten en de subsidie van de Provincie als bijdrage in de exploitatie. De subsidie van de Provincie is interessant omdat de bewoners, behalve met SWOP, ook met elkaar moeten uitvinden hoe zij de ontmoetingsruimte gaan gebruiken. Het vraagt om organiserend vermogen van de bewoners en de subsidie van de Provincie kan daarbij helpen.” Ook gemeenten hebben baat bij de subsidie, aldus Nicolien de Heer. "Gemeenten zien het als het ware als een duwtje in de juiste richting. Het bedrag dat de gemeenten ontvangen is weliswaar klein, maar het geeft vaak net de doorslag om hun project te kunnen realiseren."
Volgens Tineke konden de ontmoetingsruimten zonder de subsidies niet gerealiseerd worden. “Ze waren nodig om alle partijen dezelfde kant op te krijgen. Met de explosieve stijging van de bouwkosten is zo’n ruimte immers één van de eerste zaken waarop moet (en kan) worden bezuinigd. Met de subsidies stond die discussie bij dit plan buiten spel.
Ontmoetingsruimte als voorwaarde in de regeling
Als senior adviseur Wonen was Nicolien betrokken bij het opstellen van de subsidieregeling van de Provincie. “We organiseerden een online consultatiesessie met verschillende gemeenten in Zuid-Holland. Vanuit de gemeenten kwam de dringende oproep aan provincies om een centrale ontmoetingsruimte als voorwaarde in de regeling op te nemen bij nieuwe projecten.” Volgens Nicolien vreesde de Provincie ervoor dat de regeling, door toevoeging van deze voorwaarde, te streng zou worden. “Maar de gemeenten stonden erop omdat, naar hun oordeel, de geclusterde woonvormen met centrale ontmoetingsruimten van kwalitatieve meerwaarde zijn in vergelijking met woonvormen zonder ontmoetingsruimte. Senioren vinden het fijn wanneer er via een ontmoetingsruimte een soort gemeenschap wordt gevormd. We zien dat een aantrekkelijke ontmoetingsruimte, waar wonen, zorg en welzijn meer verbonden zijn, drempelverlagend werkt in de keuze om naar een bepaalde woonvorm te verhuizen. Bij Casa Vita komt dit sterk terug.”
In totaal kregen 14 projecten de subsidie ‘Woonvormen senioren Zuid-Holland' toegekend. Eén van de andere projecten is Liever Lingewijk in Gorinchem. Momenteel staat daar het oude schoolgebouw van het Wellant College, maar het wordt omgetoverd tot een wooncomplex met 51 middenhuurappartementen voor senioren. In de plannen staan ook twee ontmoetingsruimten, een huisartsen- en een fysiotherapiepraktijk.
Ook dit jaar is er geld beschikbaar vanuit de Provincie. Meer weten over de subsidieregeling Woonvormen senioren Zuid-Holland? Kijk op de website van Provincie Zuid-Holland.
Volgens Tineke staan senioren niet vaak op het netvlies van woningcorporaties, omdat de vraag van andere spoedzoekers (zoals starters) urgenter is en de opvatting leeft dat zij niet verhuis geneigd zijn. “Senioren worden vaak over het hoofd gezien, terwijl zij juist belangrijk zijn voor de doorstroming. In Pijnacker staan veel eengezinswoningen die bewoond worden door senioren. Met projecten als Casa Vita komen deze woningen vrij voor gezinnen en hun (veelal kleinere) huur- of koopappartement voor jongeren en starters. . Wie bouwt voor de toekomst, bouwt voor doorstroming binnen de woningmarkt.”
Zie ook:
- OWP Programma Wonen en zorg voor ouderen
- OWP Regeling ontmoetingsruimten in ouderenhuisvesting
- Woonvormen senioren van Provincie Zuid-Holland
- Stimuleringsregeling ontmoetingsruimten in ouderenhuisvesting (SOO)